تقویت مفاصل با خوردن کلهپاچه و پای مرغ: حقیقت یا افسانه؟
چکیده
آیا میدانستید…؟
آب کله پاچه به دلیل داشتن کلسیم، از جمله مفیدترین خوراکهای موجود برای بافت استخوانی و مفصلی در بدن است. در میان فواید کله پاچه، این موضوع را باید در نظر گرفت که وجود ۶۳ میلی گرم کلسیم، عاملی برای خواص انکار ناپذیر این غذا برای بیماریهای مفصلی است.
مقدمه
سالهاست در فرهنگ غذایی ما ایرانیها این باور ریشهدار وجود دارد که خوردن کلهپاچه، پاچه، یا پای مرغ میتواند باعث تقویت مفاصل، استخوانها و غضروفها شود. بسیاری از افراد مسن یا ورزشکاران برای رفع درد زانو یا پیشگیری از آرتروز، به مصرف این غذاها روی میآورند.
اما پرسش اساسی این است:
آیا واقعاً خوردن کلهپاچه و پای مرغ باعث ترمیم یا تقویت مفاصل میشود؟
برای پاسخ، باید از نگاه علمی به ترکیبات این غذاها و نحوه اثر آنها در بدن بنگریم.
منشاء این باور
این باور از دوران طب سنتی و تجربیات قدیمی مردم سرچشمه گرفته است. از دیدگاه طب سنتی، “شبیهدرمانی” یا همان “درمان عضو با خوردن همان عضو” مفهومی قدیمی است؛ مثلاً برای تقویت مغز، مغز گوسفند، یا برای تقویت مفصل، پاچه و غضروف حیوان توصیه میشد.
در ظاهر، این باور منطقی به نظر میرسد؛ زیرا مفصل حیوان از جنس بافتهای مشابه بدن انسان است، اما در واقعیت، فرآیند گوارش بدن انسان اجازه انتقال مستقیم آن مواد به مفصل را نمیدهد.
ترکیبات و ارزش غذایی کلهپاچه و پای مرغ
از نظر علمی، کلهپاچه و پای مرغ هر دو منبعی غنی از پروتئینهای ساختاری مانند کلاژن و ژلاتین هستند.
کلاژن: مهمترین پروتئین بافتهای همبند بدن (پوست، تاندون، رباط، غضروف).
ژلاتین: شکل هیدرولیز شده کلاژن است که در بدن به اسیدهای آمینهای مثل گلایسین، پرولین و هیدروکسیپرولین تجزیه میشود.
همچنین پای مرغ مقدار قابلتوجهی کلسیم، فسفر، روی و منیزیم دارد که در سلامت استخوان مؤثرند.
اما نکته کلیدی این است که در هنگام هضم، کلاژن مستقیماً وارد مفاصل نمیشود؛ بلکه به اجزای کوچکتر (اسیدهای آمینه) تبدیل میگردد که بدن در جاهای مختلف از جمله پوست، استخوان، یا حتی عضلات از آنها استفاده میکند.
مواد معدنی: کلهپاچه و پای مرغ حاوی مواد معدنی مهمی مانند کلسیم، فسفر و منیزیم هستند که برای تقویت استخوانها و پیشگیری از بیماریهایی مانند پوکی استخوان ضروریاند.
تقویت سیستم ایمنی: کلهپاچه همچنین سرشار از ویتامین A و روی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود فرآیند التهابی در مفاصل کمک میکند.
ضررهای احتمالی کلهپاچه و پای مرغ
-چربی بالا و کلسترول
-فشار روی دستگاه گوارش به دلیل دارا بودن درصد زیادی از چربیها و پروتئین ها
-احتمال افزایش وزن
-افزایش اسید اوریک و نقرس
-مشکلات برای افرادی با بیماریهای کلیوی
-خطر ابتلا به بیماریهای عفونی در پخت نادرست
آیا این غذاها واقعاً مفیدند؟
پژوهشهای علمی نشان دادهاند که مصرف مکملهای کلاژن هیدرولیزشده (Hydrolyzed Collagen) در برخی افراد میتواند به کاهش درد مفاصل کمک کند، بهویژه در افراد مبتلا به آرتروز یا ورزشکاران.
اما تفاوت مهمی وجود دارد:
مکملهای کلاژن از نوع خاص و با جذب بالا هستند،
در حالی که کلاژن موجود در غذاهایی مثل پاچه و کلهپاچه، پس از پخت طولانی، اغلب به ژلاتین و اسیدهای آمینه تبدیل میشود و اثر مستقیم و تضمینشدهای بر مفاصل ندارد.
با این حال، نمیتوان گفت این غذاها بیفایدهاند.
مصرف متعادل آنها میتواند:
پروتئینهای مفید برای ترمیم بافتها تأمین کند،
پوست و مو را تا حدی تقویت نماید،
و در دوران نقاهت یا ضعف عمومی بدن انرژیبخش باشد.
اما نباید فراموش کرد که:
کلهپاچه حاوی مقدار بالای چربیهای اشباع و کلسترول است،
که در صورت مصرف زیاد، خطر بیماریهای قلبی و چربی خون را افزایش میدهد.
رابطه خوردن کلهپاچه و پای مرغ با لاغری
توجه به اینکه این غذاها کلسترول و کالری بالایی دارند، خوردن آنها برای افرادی که در پی لاغری و کاهش وزن هستند، چندان منطقی و موثر به نظر نمیرسد؛ اما دلایل و شواهدی وجود دارد که منع خوردن آنها را برای لاغری نقض میکند.
در واقع زمانی که افراد در پی رژیم برای کاهش وزن هستند، غالبا خود را از خوردن غذاهای خوشمزه و مورد علاقه خود محروم میکنند؛ اما آیا چنین کاری میتواند سلامت سیستم بدنی شما را بعد از دوران لاغری تضمین کند؟ قطعا بدن نیازهایی دارد تا فعالیت خود را به درستی انجام دهد. ویتامینها، پروتئینها و بسیاری از مواد معدنی برای عملکرد سیستم بدنی مطرح میشوند که تنها از وعدههای گیاهی قابل تامین نیستند. به همین دلیل حتی اگر در پی کاهش وزن هستید، نباید از خوردن غذاهای مقوی و پروتئینی غافل شوید. بنابراین با رعایت نکات رژیمی در خوردن کله پاچه، میتوانید در دوران رژیم هم از این غذا استفاده کنید.
جمعبندی علمی
باور به اینکه خوردن کلهپاچه یا پای مرغ مستقیماً مفاصل را تقویت میکند، باور درستی نیست.
این غذاها حاوی مواد اولیه ساخت بافت همبند هستند، اما بدن خود تصمیم میگیرد از آنها در کجا استفاده کند.
در عوض، برای حفظ سلامت مفاصل باید روی موارد زیر تمرکز کرد:
مصرف منظم پروتئینهای متنوع (تخممرغ، ماهی، حبوبات)
دریافت ویتامین C (برای ساخت طبیعی کلاژن در بدن)
فعالیت بدنی مناسب و تمرینات مقاومتی
پرهیز از اضافه وزن و التهاب مزمن
نتیجه نهایی
کلهپاچه و پای مرغ میتوانند به عنوان یک غذای سنتی مقوی مصرف شوند، اما نباید به عنوان درمان یا تقویتکننده اختصاصی مفاصل در نظر گرفته شوند.
در واقع، این باور ریشه در فرهنگ و تجربه دارد، نه در شواهد قطعی علمی.
برای داشتن مفاصل سالم، تغذیه متعادل، ورزش منظم، و کنترل وزن همچنان مؤثرترین راهکارها هستند.
منابع علمی
- Bello AE, Oesser S. Collagen hydrolysate for the treatment of osteoarthritis and other joint disorders: a review of the literature. Current Medical Research and Opinion. 2006;22(11):2221-2232.
- Clark KL, Sebastianelli W, Flechsenhar KR, et al. 24-week study on the use of collagen hydrolysate as a dietary supplement in athletes with activity-related joint pain. Current Medical Research and Opinion. 2008;24(5):1485–۱۴۹۶.
- Ricard-Blum S. The collagen family. Cold Spring Harbor Perspectives in Biology. 2011;3(1):a004978.
- Harvard Health Publishing. Do collagen supplements really work? 2021.
- USDA FoodData Central – Nutritional values of chicken feet and lamb head (accessed 2024).
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.